Home

Commanderie Ootmarsum een gewilde prooi
1572-1591
Ridderlijk huis jarenlang brandpunt van oorlog

Willem IV van den Bergh

Een staatse leger van graaf Willem van den Berg, een zwager van Willem van Oranje, bezet stadjes in Twente waaronder de commanderie van de ridderlijke Duitse Orde in Ootmarsum. Het gebouw raakt in het begin van de Tachtigjarige Oorlog zwaar gehavend. De Staatsen plaatsen de commanderie op een zwarte lijst omdat de bewoners heulen met de vijand. Pachters verlaten hun verwoeste hoeves. Op 2 april 1571 besluiten Twentenaren op een landdag in Borne op te treden tegen rondzwervende bendes.

Hieronder volgt een overzicht van veldheren die Ootmarsum belegeren en de commanderie bezetten. De stad wordt in 1572 versterkt met brede grachten en wellicht zelfs een wal of muur.
- Graaf van Megen winter 1572-1573
- Hertog Erich (van Brunswijk of zu Braunschweich)
- Adolf van Holstein schade van 1000 thaler (archief in Munster)
- Hertog van Lauenburg en de graaf Otto van Schauenburg dienen onder Alva
- Overste Steinbach blijft met zijn staatse soldaten in 1579 zo'n 22 weken in de commanderie
- Graaf Willem van Nassau belegert de commanderie. Op 21 april bezet hij het huis en blijft er de hele maand mei 1580. Van Nassau stelt Johan Diederik van der Heyden aan als zijn beheerder
- Philips van Hohenlohe is er begin juni 1580, vlak voor de slag op de Hardenbergerheide
- Staats leger verklaart op 16 november 1582 de commanderie verbeurd
- Alfonso Mendoza bezet Ootmarsum in 1584
- blauwe en groene ruiters van hertog van Parma in 1585
- Graaf Frederik van den Bergh 1591 en/of 1593
- Staats leger verdrijft Mendoza uit Ootmarsum in 1592

Boven:
De commanderie van Ootmarsum (na 1635 het Huis Ootmarsum genoemd en ook het Hooge Huys) is hoofdkwartier van staatse en Spaanse legerleiders, onder wie Alfonso Mendoza.

De spits rechts is van de slotkapel die in 1480 is gebouwd. Op de voorgrond staat het koetshuis. Het huis was zetel van de Duitse orde, een commanderie.

Deze tekening uit 1726 is vermoedelijk van C. Pronk. In 1811 is het Huis van Ootmarsum afgebroken.

Boven: Op de plek waar het huis van Ootmarsum stond is nu een openluchtmuseum gevestigd.

Rechts: Het huis Langen, tussen Gildehaus en Bentheim, in de graafschap Bentheim is verdwenen. Wel staat er nog een eeuwenoude watermolen.

Watermolen van huis LangenCommandeur Bernhard de Bever trekt in 1579 weg uit Ootmarsum. Het aantal gewapende overvallen neemt flink toe.

De Bever verblijft in kasteel Langen (rechts de overgebleven korenmolen) dat tussen Bentheim en Gildehaus stond. Hij laat het bestuur van de commanderie over aan een voogd. Staatse ruiters nemen op 14 augustus 1584 De Bever die dan al bijna 70 jaar is, gevangen en ontvoeren hem naar Twente. De balije van Westfalen telt 5000 rijksdaalders en 1800 karolische guldens neer als losgeld voor de oude man.

Het losgeld terugverdienen lukt de balije niet omdat soldaten de commanderie keer op keer leegroven. Schapen worden gestolen en voorraden koren meegenomen. Zeven pachtboerderijen gaan in vlammen op.

De ridderschap en steden van Overijssel die lang aarzelen welke kant men zal kiezen, biedt prins Maurits op 6 augustus 1593 de commanderie aan 'voor alles dat Willem van Oranje heeft gedaan'. Maurits bedankt echter voor de eer.

De commanderie moet nog veel achterstallige belastingen betalen. De nieuwe commandeur meldt in 1593 dat er dertien armen onderdak krijgen. De meeste pachters zijn verhongerd of gevlucht en het bouwland is overwoekerd met onkruid. Zaaigoed ontbreekt.

Rechts:
Meindert Hobbema, een van de bekendste leerlingen van Jacob van Ruisdael, schildert het Huis van Ootmarsum. Het kunstwerk is een eeuw oud wanneer de drosten van Van Heiden zich berucht maken als wilde roofridders van Twente. Over Huis van Ootmarsum, zie ook:
- kastelen in Overijssel en
- commanderie Ootmarsum

Boven: Helemaal rechts zie je het torentje van het Hoge Huis, ook het Huis van Ootmarsum genoemd. Helemaal op de achtergrond, rechts, is nog net de burcht Bentheim, dat op een heuvel ligt, te zien. De maker van dit doek, Jacob van Ruisdael, schildert in de Gouden Eeuw ook dit slot van dichtbij. (Zie de pagina over de moord op Mendo) Aan de linkerkant van de kerktoren van Ootmarsum is de toren van Nordhorn geschilderd. (Op deze afbeelding is dat niet meer te zien).