Home
Spanje op de terugtocht
1580 - 1592
Mendoza en Verdugo verliezen terrein

Het geweld van de Tachtigjarige Oorlog wordt in Twente na 1580 overal voelbaar. De Spaanse kapitein Pessel trekt met Spaanse, Albaanse, Waalse en Duitse huursoldaten in 1580 de grens over bij Wielen vlakbij Venebrugge in de omgeving van Hardenberg en Gramsbergen. In de bossen van Uelsen vallen veel doden waarna Pessel optrekt naar Neuenhaus (Nienhus).

In 1584 komt de bloeddorstige Mendoza uit zijn hoofdkwartier in Ootmarsum naar de boerengemeenschap in Halle. Hij doodt dertien boeren en berooft hen van have en goed. In hetzelfde jaar steelt Mendoza met zijn mannen spullen van de bevolking van Halle en Getelo. Maar het graafschap lijdt ook onder de roofovervallen van Staatse troepen.

Overste Emanues de Vagos 'bivakkeert' in april 1591 bijna drie weken in Uelsen met zijn leger van 3000 infanteristen en 800 cavaleristen.

Grens Twente Bentheim

Boven:
Vanaf Ootmarsum rukt Mendoza op naar Hal(le) en Nienhus (Neuenhaus). Het volgende jaar gaat de tocht via Halle naar Getelo. (Het noorden is links).

De inwoners lijden honger. De calvinistische graaf Arnold van Bentheim stuurt een wagen met bier, brood en andere levensmiddelen naar de soldaten zodat de inwoners van Uelsen worden ontzien.

(bron: Piccard: Drentsche Chronik)

Reconstructie van Oldenzaal

Boven:
De vestingstad Oldenzaal is na de val van Groningen in 1594 hoofdkwartier van het Spaanse gezag in het noorden van de Lage Landen. De muren op deze reconstructietekening verdwijnen aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog.

In 1584 zit commandant Mendoza met zijn soldaten in Ootmarsum en veldheer Verdugo, opvolger van de net overleden stadhouder Rennenberg, met 4000 infanteristen en 2000 ruiters in Nordhorn in de graafschap Bentheim.

Deze neutrale graafschap is al sinds 1544 luthers en sinds 1588/1593 calvinistisch. In 1592 is Verdugo op de terugtocht. Prins Maurits heeft net Steenwijk en Coevorden veroverd.

 

Verdugo verliest terrein en strijkt neer in Denekamp van waaruit hij een deel van de 'ketterse' graafschap Bentheim plundert. Uelsen en Velthausen moeten het ontgelden. Het Staatse leger rukt verder op en verdrijft vestingscommandant Mendoza met zijn 100 soldaten in 1592 uit Ootmarsum. In 1593 herovert de overgelopen Frederik van de Bergh Ootmarsum voor de koning van Spanje. Maar de soldaten van Oranje boeken opnieuw een succes. In juni van 1593 gaat het huis Almelo in handen over aan de Staatse troepen.

De Spaanse troepen van Mendoza in Ootmarsum plunderen Gildehaus en Neuenhaus in 1594, vlak nadat Maurits Groningen verovert. Daarna schuift het 'front' enkele jaren heen en weer, dwars door Twente. Pas in 1596 zien Staatse troepen kans het Huis te Hengelo in te nemen. Geesje Lansink, beschuldigd van ketterij, wordt door haar vriend bevrijd. Maurits is vaak verzocht Twente te bevrijden.

Bevrijding
 Nadat Maurits Groenlo en Bredervoort heeft verlost van Spaanse troepen trekt hij met een indrukwekkende legermacht via Südlohn, Stadtlohn, Ahaus, Epe en Gronau naar Enschede. Op 18 oktober 1597 bevrijdt hij Enschede nadat hij de Spaanse bezetters ervan overtuigt dat weerstand bieden geen zin heeft. Op 21 oktober verjaagt zijn overste Duivenvoorde de Spanjaarden uit Ootmarsum en een dag later geeft Oldenzaal dat een garnizoen van 400 mannen telt, zich over.

(Bron: De geschiedenis van Twente, G.J.I. Kokhuis).

Meer over Bernardino de Mendoza klik hier