Home
Hertog Johan Casimir
1543-1592
Bevelhebber van het Duitse leger in de Nederlanden
Johan Casimir van de Palts

Wapen van Johan Casimir van de PaltsHertog Johan Casimir van de Palts doet na de dood van zijn vader, Frederik de Vrome, een poging het Spaanse leger uit de Lage Landen te verdrijven. Hij trekt naar Zutphen waar zijn leger in juli 1576 kwartier maakt. Johan Casimir wil godsdienstvrede, net zoals in Frankrijk, Zwitserland, de Duitse staten en Polen. Hij is lange tijd bevelhebber van de Duitse troepen in de Nederlanden.

In werkelijkheid wordt de chaos in de Lage Landen alleen maar groter. Johan Casimir hoopt diep in zijn hart samen met Willem van Oranje de scepter te zwaaien in de Nederlanden en de Palts.

Don Juan wil verhinderen dat de legers van de Staten-Generaal en Johan Casimir zich verenigen. Hij valt het Staatse leger aan in Het wapen van Rijmenam bij MechelenBrabant bij Rijmenam. Onder aanvoering van de 'overgelopen' generaal Bossu, ook bekend als de moordenaar van Rotterdam, verslaat het Staatse leger op 31 juli de troepen van Don Juan. Het leger van Johan Casimir is bij Mechelen aangekomen. De aanvoerder is vervolgens met een klein aantal soldaten naar Gent doorgereisd. Johan Casimir bezoekt met zijn secretaris Beutterich op 10 oktober Datheen die op verzoek van de Synode predikant is geworden in Gent. Heidelberg met verwoest slot

Afbeelding boven:
De keurpalts (groen) met de hoofdstad Heidelberg. De universiteit van de stad was een tijdlang het centrum van het calvinisme.

Het calvinisme in de Palts
Frederik de Vrome, keurvorst van 1559 tot 1576, maakt van de Palts een calvinistisch land. De mensen krijgen zware boetes opgelegd als ze in het openbaar vloeken. De keizer wil tegen de invoering van het calvinisme optreden, maar twee lutherse staten, Saksen en Württemberg, steunen de keizer niet.

De universiteit van Heidelberg is een belangrijk instrument van Frederik om het calvinisme te verspreiden. Een van de meestgedrukte boeken van de wereld is de Heidelberger Katechismus dat in opdracht van Frederik is gedrukt. Zijn zonen Johan Casimir en Cristoffel steunen Frederik. De oudste zoon, Lodewijk, is echter luthers.

Datheen laat zich op de kansel hatelijk uit over Van Oranje. 'De prins verandert zo makkelijk van religie als van kleding', sneert hij. Hij zou zelfs helemaal niets om religie geven. Er zijn dan al achttien predikanten in Gent actief. Op 11 november 1576 waarschuwt de Engelse gezant Davison Johan Casimir. De koningin, die de troepen van Johan Casimir betaalt, is ontevreden over zijn optreden in de Lage Landen.

Misdaad
Op 2 december onthalen Johan Casimir en Hembyze Willem van Oranje en Jan van Nassau met veel eerbetoon in Gent. Ryhove en Hembyze hebben op dat moment een geschil en de prins moet dat oplossen. Tijdens de maaltijd bij Johan Casimir laat de prins zich zeer negatief uit over Beutterich, die hem een atheïst heeft genoemd. Beutterich is volgens de prins 'een boef en een schandalige schelm'. 'Als hij mij een gek had genoemd had ik niets gezegd. Maar zulk een misdaad op me te leggen en mij van u af te trekken lijkt nergens op'.

Wanneer de vader van Johan Casimir, Frederik van de Palts, in 1576 sterft neemt de oudste zoon Lodewijk het roer over. Hij gooit alles wat calvinistisch is het land uit. Op 29 maart 1578 sticht Johan Casimir een nieuwe calvinistische hogeschool in Neustadt, het Collegium Casimirianum. Tot 1584 is Neustadt universiteitsstad.

Rechts:
Paltsgraaf Johan Casimir, gravure van T. Stimmer uit 1578. Hij is hier als krijgsman afgebeeld in zijn harnas. Linksboven het wapen

Op 19 januari 1579 verlaat de prins Gent. Ook Johan Casimir en Beutterich verlaten de stad. Ze gaan naar Engeland en keren daarna terug in de Palts. Johan Casimir raakt in zijn eigen staat verwikkeld in een nieuwe strijd in het Keulse gebied van het Rijnland. Zie: Adolf von Neuenahr.

Hij kan Vlaanderen daarom in 1583 niet te hulp schieten. Hembyze wordt medio augustus 1583 tot schepen van Gent gekozen op het moment dat hij nog in Frankenthal (Palts) woont, waar veel vluchtelingen uit de Lage Landen verblijven. De verbannen Hembyze wordt daarom teruggehaald naar Gent.

Universiteit Heidelberg

Slot Heidelberg Vanuit het voormalige slot van Heidelberg (links) heb je een uitstekend uitzicht over de stad en de universiteit.

Groot verbond
Johan Casimir steunt met een leger de aartsbisschop van Keulen, Gebhard Truchsesz, die ook is overgegaan naar het nieuwe geloof. Er ontstaat een groot protestants verbond langs de Rijn. De meerderheid van de keurvorsten in protestants. Op 12 oktober 1583 sterft Lodewijk, die na de dood van Frederik de Vrome, de scepter zwaaide in de Palts.

Johan Casimir laat onmiddellijk de Keulse zaak in de steek en snelt naar Heidelberg om de voogdij van Friederich IV, het zoontje van Ludwig, op te eisen. De universiteit van Heidelberg krijgt weer calvinistische professoren. Maar de Keulse oorlog loopt ongustig af voor Johan Casimir en Adolf von Neuenahr. Willem van Oranje krijgt (helaas) gelijk.

Johan Casimir

Bronnen:

www.sino.uni-heidelberg.de /students tjuelch Stadtgeschichte Kalvinismus.htm Universiteit Heidelberg
www.lautringer.de Kaiserslautern Ein verlorenes Pfalzgraf Johan Casimir
A.P. Bijk, een Prince van Oraengien

Links:
Johan Casimir van de Palts, bevelhebber van het Duitse leger in de Nederlanden in de tweede helft van de zestiende eeuw.