Maarten Schenk is een echte vechtjas, een houwdegen. Hij strijdt voor Oranje, voor Spanje en, na zijn gevangenschap, weer voor Oranje. Hij trekt kris kras door het land, plundert en moord er schijnbaar naar hartelus op los en wordt zo berucht dat sommige vijanden liever van het dak springen dan zich aan hem over te geven, zo wil een legende.

Maarten krijgt een intensieve militaire opleiding. Hij vecht eerst met de Opstandelingen, onder overste Christoffel van IJsselstein. In april 1576 overrompelt hij 's nacht met hulp van zijn neven Dirk en Bernard kasteel Blijenbeeck of Blijenbeek. Dit betekent heldere beek. Het kasteel staat aan de Maas. Het is zijn eerste wapenfeit, in een lange reeks.

Links: Maarten Schenk van Nydeggen, Heer van Afferden en Blijenbeek.

Van het Limburgse kasteel Blijenbeek aan de Maas bij Afferden, waar het verhaal van Martin Schenk begint, rest alleen nog een ruïne.

Deze ruïne in Rijnberg of Rheinburg in Duitsland is een belangrijke uitvalsbasis tegen het Spaanse leger. De plaats ligt in de graafschap Meurs, een stukje Nederland aan de Rijn in het Duitse rijk. Veel Opstandelingen zijn naar het gebied tussen Maas en Rijn gevlucht.

Maarten Schenk hakt op 17 juni 1580 een staats leger in de pan op de heide bij Hardenberg. De graaf van Hohenlohe vlucht waarna Schenk Rennenberg in het belegerde Groningen te hulp komt. Rennenberg en Schenk trekken daarna samen op naar Delfzijl, dat zij belegeren. Op 24 september 1580 nemen zij Oldenzaal in. De belegering van Zwolle mislukt. Ook Doetinchem kunnen ze niet overrompelen. Dan is Steenwijk op 18 oktober 1580 aan de beurt. Na een felle strijd trekken Rennenberg en Schenk zonder de belegering van Steenwijk op te geven, naar Sloten en Stavoren. De Friese steden nemen ze wel in.

Rechts: een helaas slechte kopie van het schilderij van Martin Schenk.

Het lukt de Spanjaarden op 27 juli 1581 Breda te veroveren. Er is nog een groot succes. In augustus verdrijft Maarten Schenk Staatse troepen bij Goor in Twente (zie Johan van Voorst). Staatsen nemen de beroemde overste Schenk in april 1582 hij Xanten gevangen en zetten hem in Geldern achter de tralies. Ruim twee jaar later, in juni 1584, komt hij vrij. Schenk valt Nijmegen aan op 16 november 1584 maar het lukt hem niet de stad te veroveren.

Schenk treedt op 20 mei 1585 in dienst van het Staatse leger onder Gebhard Truchsess van Waldburg, aartsbisschop en keurvorst van Keulen. Hij tekent een overeenkomst hiervoor met graaf Adolf von Neuenahr (Nieuwenaar) en Johan Horenkens, als gevolmachtigden van Gebhard Truchsess en de Staten Generaal. Op 16 juni 1585 komt Schenk in 's Gravenhage aan, waar de Generale Staten en de Staten van Holland het verdrag bevestigen.

Zijn eerste wapenfeit in Staatse dienst loopt niet goed af. Johan Baptist Tassis verslaat hem bij Amerongen op 23 juni 1585. Met zijn ruiters trekt Schenk op 16 december 1585 Venlo binnen waar hij groots wordt onthaald omdat hij zich heeft aangesloten bij de rebellen. Schenk maakt zich op 20 januari 1586 meester van het klooster Betersweert tussen Arcen en Lom. In februari 1586 stuurt graaf van Leicester Schenk naar Neuss bij Duisburg. Met hulp van Herman Frederik van Cloedh maakt Schenk zich meester van Werl bij Dortmund in Westfalen. Op 18 maart 1586 plundert hij de stad. Maarten bouwt de Schenkenschanz, één van de grootste vestingswerken, bij Lobith in 1586.

Boven: Schilderij van Gerrit van Santen. Prins Frederik Hendrik belegert met succes de Schenckenschans in april 1636, nadat hij een reeks kleine schansen in de omgeving heeft ingenomen.

Martin Schenk bouwt de Schenkenschans bij Lobith. Het werk is bijzonder omdat de schans op een slappe, moerassige bodem is gebouwd. Hij krijgt van de graaf van Leicester voor dit huzarenstukje een ketting die wel 2000 gulden waard is. De schans is de grootste in Nederland en wordt gezien als de sleutel voor de verovering van de Betuwe. De schilder van het werk hierboven is onbekend.

Maarten Schenk begint voor de Republiek tegenover Nijmegen (links) met de bouw van de schans Knodsenburg. Vanuit Knodsenburg wil het Staatse leger de Waal oversteken om Nijmegen te veroveren. Maar bij de eerste poging verdrinkt Maarten Schenk in zijn zware harnas.

Twee jaar later probeert Parma tevergeefs Knodsenburg te veroveren. De schets geeft ook de troepenbeweging van de Spaanse bevelhebber Parma weer. Op 21 oktober 1591 moet Parma Nijmegen verlaten. Prins Maurits, zoon van Willem van Oranje, trekt met een sterk leger de belangrijke Gelderse stad binnen. Rechts ligt Arnhem aan de Nederrijn en in het midden de boven Betuwe. Zie ook: Noviomagus.

Schenk verslaat op 9 augustus 1589 in het sticht van Munster, bij het dorp en het slot Ostendorp bij Haltern, een vijandelijk convooi, dat onder dekking van zeven vendels voetvolk en drie vendels ruiters aan Verdugo in Friesland een som geld moet brengen. Op donderdag 10 augustus 1589 vaart hij 's avonds met twintig schepen en vijftig ponten over de Waal naar Nijmegen. De aanslag mislukte echter opnieuw. Schenk vlucht. Maar zijn boot zinkt. De zware wapenuitrusting maakt zwemmen onmogelijk. Maarten Schenk verdrinkt. De Nijmegers dreggen zijn lijk op en brengen dat aan land.

Spaanse soldaten nemen wraak op het lijk. Het hoofd van Schenk wordt ter afschrikking op een paal bij de Antoniuspoort gestoken. Het lichaam wordt gevierendeeld. Op verschillende plaatsen bij de poort zijn de stoffelijke overschotten aan galgen opgehangen. De lichamelijke resten zijn twee jaar later op last van prins Maurits begraven in de Sint Stevenskerk in Nijmegen.

In een gevel aan de Sint Antonispoort in Nijmegen is een gedenksteen aangebracht voor Maarten Schenck, hier geschreven met ck. Ook wordt soms gesproken over de Schenckenschans bij Lobith.

Het harnas van Schenk wordt nog steeds in de raadskamer bewaard. Bronnen: H. Ferber, Geschichte der Familie Schenck van Nydeggen; J.D.H. van Uden, Van een grensoorlog tusschen Afferden en Goch en een merkwaardig Limburger in Nieuwe Venlosche Courant, 9 augustus 1927.

Maarten is zoon van Derick Schenk van Nydeggen en Anna von Berlaer (von Beslaer). Hij huwt met Maria von Gelre, overleden in 1616, begraven in de kerk van Goch. Maria is dochter van Derk von Gelre zu Arssen en Frederica von Rechteren zu Vorst und Keppel. Uit dit huwelijk: 1. Frederica Schenk, begraven in de kerk van Goch. Jong gestorven.

Aenslagh van Marten Schenk op de stadt Nymegen staat onder deze prent uit de Historie der Nederlandsche oorlogen.

Amsterdam 1681 van Pieter Bor Christiaensz.

Op de achtergrond de Valkhof in Nijmegen en rechts de Stevenskerk waar prins Maurits Maarten Schenk liet begraven.