Watergeus Blois van Treslong wil godsdienstvrijheid

Watergeus wil godsdienstvrijheid

Willem Blois van Treslong
(~1530 - 1594)

Vice-admiraal Willem Blois van Treslong adviseert zijn
geuzenleider, admiraal Lumey, Den Brielle in te nemen
en te houden tegen alle afpraken in. Toeval? Willem
Blois van Treslong is er geboren. Zijn vader wordt baljuw van Voorne.
Hij kent Brielle op z'n duimpje. Treslong wordt later zelf admiraal.
Eerst van Holland en dan ook nog van Zeeland. Hij belandt achter de
tralies, na een meningsverschil over de belegering van Antwerpen.

Willem Blois van Treslong is waarschijnlijk al jong actief in de scheepvaart. In 1558 staat hij op de loonlijst van de Spaanse kroon. Voor de eerste keer valt Blois van Treslong op wanneer Margaretha van Parma van de edelen eist dat ze de eed van trouw aan haar afleggen: in januari 1567. Van Oranje, Hoorne en Van Brederode weigeren en Willem Blois van Treslong dreigt met een opstand als Margaretha geen godsdienstvrijheid toestaat. Van Brederode heeft zich al in Vianen verschanst. Maar de landvoogdes weigert. Even buiten Antwerpen in Oosterweel vecht Jan van Marnix, heer van Toulouse, met zijn geuzen tegen de goed getrainde Spaanse Garde. Jan is de broer van Filips, die mogelijk het Wilhelmus heeft geschreven. Beide broers zijn leerlingen van Calvijn.

Alva komt naar de Lage Landen en vermoordt de broer van Willem Blois van Treslong. Treslong wil wraak nemen en vecht in de slag om Heiligerlee in 1568, waarmee de Tachtigjarige Oorlog officieel begint. Hij ziet er graaf Adolf van Nassau sterven. Hij verdient zijn sporen als watergeus. In die winter van 1572 maken de geuzen de Zuiderzee en de Waddenzee onveilig. In februari vriest het zo hard dat een aantal schepen vast zit bij het toenmalige eiland Wieringen in Westfriesland. De schepen van de kapiteins Willem Blois van Treslong, Jelte Eelsma en Pieter Simonsz Meyns kunnen geen kant meer op.

Een groep Wieringer boeren dreigt de schepen aan te vallen nadat de watergeuzen boerderijen in de omgeving plunderen. Blois van Treslong wil onderhandelen maar zijn collega Meyns is minder diplomatiek. Hij waagt zelfs een aanval op de Wieringers. Die mislukt grandioos en zeventien geuzen, onder wie Meyns, komt om het leven. Volgens geschiedschrijver Pieter Christiaenszn Bor dwingen de boeren Blois van Treslong te zweren dat hij geen wraak neemt. Hij belooft dit en geeft als onderpand zijn zwaard aan de Wieringers.

Foto boven:
Willem van Blois van Treslong, heer van Oudenhove, Greysoort en Peterghem in Vlaanderen, Treslong in Henegouwen, Benthuizen, Cabauw en Stein in Holland.

Hij is generaal-kapitein van de watergeuzen in 1572, baljuw en dijkgraaf van het Land van Voorne, admiraal van Holland in 1573 en admiraal van Zeeland in 1576.

Zwaard van Blois van Treslong

Foto boven en rechts:
In de Michaëlskerk in Oosterland hangt al meer dan 400 jaar het zwaard van admiraal Blois van Treslong.
Wieringen was vroeger een eiland

Michaelskerk
Oosterland Blois van Treslong zit nog steeds in dezelfde benarde positie wanneer soldaten uit Enkhuizen onderweg gaan om de geuzen te pakken.

Blois van Treslong vraagt de Wieringers te helpen de schepen los te hakken in het ijs. De Wieringers doen dat. Het scheepsgeschut van de geuzen houdt de Spaanse eskaders uit Enkhuizen op een afstand. Uiteindelijk kan hij wegkomen om de Spanjaarden elders het leven zuur te maken.

Schilderij links en hier onder: A. Waldorp schildert de inname van Den Brielle. De man met de oranjevlag is waarschijnlijk Blois van Treslong.

In 1572 duikt Treslong weer op wanneer hij Den Briel inneemt samen met Lumey. Coppelstock, veerman op het veer tussen Den Briel en Maassluis, ziet de geuzenvloot als eerste gaat aan boord van het vlaggeschip en vraagt of Treslong aan boord is. De twee kennen elkaar.

Willem van Treslong vraagt Coppelstock de burgemeester van Brielle duidelijk te maken dat hij de stad maar beter kan overgeven aan de Watergeuzen.

Zo'n 1100 watergeuzen nemen Den Brielle
in

Blois geeft als bewijs zijn zegelring aan Coppelstock mee. Burgemeester Koekebakker weigert zijn stad aan de Watergeuzen over te geven. Lumey en Blois van Treslong maken manschappen voor de aanval gereed. De geuzen plunderen vrijwel elk katholiek gezin in Den Brielle. Willem van Treslong schrijft aan de regering in Brouwershaven dat zij alleen 'papen, monniken en andere papistische schelmen schade willen doen'.

Foto links: Vlissingen en Veere waren in handen van de opstand. Middelburg en Goes hadden Spaanse garnizoenen en in Antwerpen heeft Spanje een armada op stabel.

Treslong en De Rijk brengen hun buit na enkele dagen terug naar hun schepen wanneer ze besluiten: 'We houden Brielle voor de prins'. Den Briel is zo de eerste vrije stad van de Nederlanden. Alva verliest zijn bril.

Treslong vertrekt daarna met 200 geuzen onder wie Menninck en Tseraerts naar Vlissingen. Ook Veere valt in handen van de geuzen. Al snel worden 400 schepen buitgemaakt. De Spaanse vestingsstad Middelburg wordt van drie kanten belegerd. Maar Beauvoir verdedigt de hoofdstad van Zeeland zo hardnekkig dat Treslong besluit tot een andere aanpak. De toevoer van goederen wordt onmogelijk gemaakt. Als Middelburg dan nog niet valt zeilt Van Treslong naar Engeland om hulp te vragen. En dat lukt. Treslong keert met hulp terug. Met soldaten, kruit en voedsel.

Rechts: Krijgsbouwmeester Don Pedro Pacieco (Don Pacheo) krijgt samen met twee Spaanse jonkers de strop in Vlissingen medio april 1572. De stad jaagt de Spanjaarden en huurlingen de poort uit na de val van Den Briel op 1 april. De hertog van Alva geeft de Spaanse edelman en architect opdracht een dwangburcht buiten de muren van Vlissingen te bouwen, net zo'n citadel als hij bij Antwerpen bouwde. Maar het is al te laat. De opstand grijpt om zich heen in Holland en Zeeland.

Onderdrukking
Don Pacheo staat voor de Vlissingers symbool van de Spaanse onderdrukking. Volgens de overlevering brengt Don Pacheo het er misschien levend van af als hij geen dodenlijst bij zich had. De Spanjaarden willen een aantal Nederlanders uit de weg ruimen. Bovendien vertellen mensen uit Deventer hoe vreselijk Don Pacheo zich gedroegen toen hij in die stad de baas was. De Spaanse edelman misbruikte vrouwen. Ook speelt vermoedelijk een rol dat geuzenleider Blois van Treslong wraak wil nemen omdat Spanjaarden zijn broer hadden gedood.
Pacheo komt uit een adellijke familie waarvan bijna iedere man in het Spaanse leger dient. Wie de plaats van de terechtstelling wil zien, moet op het wegdek in het Bellamypark de steen zoeken met daarop het jaar 1572. Daar, tegenover de Reptielenzoo Iguana, stond de galg. Bij het Zeeuws Maritiem muZEEum aan de Nieuwendijk in Vlissingen staat don Pacheo's stormhoed (helm) in een vitrine.

Bouwmeester Pacheo van de hertog van Alva krijgt de strop in Vlissingen

In 1573, een jaar na de inname van Den Briel, wordt Van Treslong admiraal van Holland. Geldgebrek dwingt koning Filips tot het stopzetten van de oorlog. Alva krijgt ontslag. Requesens komt in een leeggeroofd land met 60.000 man onder de wapens in onder meer Haarlem en Amsterdam.

Van Treslong wordt in 1576 ook admiraal van Zeeland. Na een meningsverschil over het ontzet van Antwerpen belandt hij achter de tralies. In 1591 is hij weer vrij man, mede door de steun van de graaf van Leicester. Van Treslong overlijdt in 1594.

Afbeelding links:
Middelburg uit Braun en Hogenberg uitgegeven in 1575. Boven Middelburg van rond 1615.