Foppe Camstra vecht bij Heiligerlee
1530 - circa 1570
Fries edelman vlucht naar Emden
 |
Een belangrijke
watergeus uit Friesland is Foppe Camstra. Hij stamt uit een oud adellijk
geslacht en sluit zich aan bij het Verbond der Edelen. In de ogen van
de koning is hij daarmee een afvallige. Hij verliest, na de komst van
de hertog van Alva in 1567, zijn hele bezit. Foppe Camstra wordt op
9 januari 1568 gedagvaard maar hij is dan al naar Emden gevlucht. Hij
wordt een maand later verbannen.
Foppe heeft
niets meer te verliezen en sluit zich aan bij het leger van graaf Lodewijk
van Nassau, de broer van Willem van Oranje. Ze verslaan bij Heiligerlee
een Spaans garnizoen. Maar het legertje wordt al gauw door Alva het
land uit gejaagd. Foppe Camstra sluit zich daarna aan bij de watergeuzen.
Zijn zoon Homme heeft meegevochten.
Links:
De Friese watergeus Foppe Camstra houdt in zijn hand een groot zwaard:
een tweehander, biedenhender. Zijn familiewapen is een wolkam, een ster en een rad
(een wiel) en de halve adelaar. Het wapen is een rebus. Als je kam,
ster en rad snel achter elkaar uitspreekt krijg je kamstra. Het werk
hangt in het Fries museum in Leeuwarden. (bron: S.J. van der Molen,
geschiedenis van de Friezen)
|
|
Foppe trouwt
in Deinum met Tieth of Tjetske, dochter van Ruurd van Feitsma ook Feytsma.
Het paar woont vermoedelijk op Feytsma State in Deinum. (bronnen: De
Vrije Friesch deel XVI pag 452 en deel XVII pag. 28 Mr. A. J. Andreae
en Nieuw Biografisch Woordenboek).
Rechts:
Feytsma State (ook Siertsemastate). Nu ligt er de ijsbaan van Deinum.
|
 |
|
Zoon
van Foppe ook een watergeus
Foppe
Camstra heeft een zoon, Homme, die ook actief is als watergeus. Homme
is genoemd naar de broer van Foppe. Van Homme is bekend dat hij in de
slagen bij Heiligerlee en Jemmingen vecht onder Lodewijk
van Nassau.
|
Uit
de processtukken blijkt dat Homme Camstra in Wirdum woont. Zijn 'lijfjongen',
Aucke Sjoerdtsz, vecht altijd aan zijn zijde. Aucke is op een gegeven
moment gevangen genomen. Waar en wanneer is onduidelijk. We weten alleen
dat hij in 1570 ter dood is veroordeeld. Homme sterft op 9 februari 1579
een natuurlijke dood. (bron: Jaep Dykstra). |
|
 Foppe
Camstra is zoon van Homme en Eelck van Eysinga. Homme bezit in Wirdum
127 hectare grond en elders nog eens 20 ha. Foppe's ouders zouden op
één van de twee Camstra States die in Wirdum waren, hebben gewoond.
Knevelaars
In Friesland opereren zogeheten knevelaars. Dat zijn watergeuzen
die in kleine groepen bij boeren inbreken en hen geld afpersen. Een
leider van de knevelaars is Hartman Gauma. Prominente watergeuzen zijn
ook Doeke Martena, Homme van Hettinga en Douwe
Glins.
Nadat de
watergeuzen in 1572 Den Brielle en andere plaatsen in Holland en Zeeland
veroveren is ook Friesland aan de beurt. Joost van Schaumburg,
vriend van de vier jaar eerder overleden Hendrik van Brederode, vestigt
zich in Franeker waar hij een nieuw Fries bestuur opzet. De nieuwe garnizoenscommandant
van de Spanjaarden in Groningen, kolonel De Robles, verdrijft Van Schaumburg.
Hij gaat terug naar Duitsland. Doeke Martena vlucht naar Holland waar
hij admiraal van Friesland wordt.
|
 |
 |
Friesland
wordt staatsgezind nadat De Robles in 1577 is opgevolgd door George
de Lalaing, graaf van Rennenburg (ook Rennenberg). Rennenburg, vriend
van Willem van Oranje, vervangt Spaansgezinde stadsbestuurders en grietmannen
door staatsgezinde personen. Zijn familie blijft echter koningsgezind
en haalt hem in 1580 over de zaak van de prins te verraden. Groningen
wordt dan weer Spaans, maar Friesland wordt net op tijd gered.
Links:
In een muur van de kerk in Metslawier is een steen ingemetseld die herinnert
aan de Allerheiligenvloed van 1 op 2 november 1570 toen bijna 2900 Friezen
verdronken. De watergeuzen terroriseren tussen 1568 en 1573 Friesland.
|
|
Het
dorp Wirdum ligt vijf kilometer ten zuiden van Leeuwarden
en telt ongeveer 1200 inwoners. Wirdum telde minstens vijf adellijke
huizen, waaronder Camstra onder Wytgaard en een state van diezelfde
naam aan de Werpsterdyk. Volgens mondelinge overlevering stond
op de plaats van het tegenwoordige dorpshuis De Golle een adellijk
huis van de familie Camstra. De Wirdumer dagboekschrijver Doeke
Hellema meldt in 1832 een heerenhuizinge en een boerenhuizinge
op deze plek.
De mooiste grafsteen in de Hervormde Kerk van Wirdum is van Wytze
Camstra. (bron: historisch
centrum Leeuwarden)
|
|
|
Twee
Camstra States
in Wirdum
Er zijn
twee states bij Wirdum met de naam Camstra geweest. De belangrijkste Camstra
State van Wirdum lag bij Wytgaard, vroeger een buurtschap en nu een
dorp. De naam Camstra state veranderde in Bootsma.
Het andere
Camstra lag vlakbij het dorp Wirdum en werd later ook bekend als Personia
Goed en Persenije. Persoon is een andere naam voor Pastoor, een vreemde naam voor een adelijk huis.
Een verklaring voor die naam is er niet.
Rienck (Renick) Camstra, de overgrootvader van de watergeus
Foppe Camstra, woonde op de stins Camstra (Bootsma). Rienck is
in 1453 grietman van Leeuwarderadeel. De grietenij (gemeente) Leeuwarderadeel
ligt rond de stad Leeuwarden. Er waren vaak twisten tussen de stad Leeuwarden
en de grietenij Leeuwarderadeel. De strijd verscherpt tijdens de rivaliteit
tussen de Schieringers en de Vetkopers.
Rienck
Camstra stond aan de kant van de Schieringers. Hij sneuvelde in 1461
in een gevecht tegen Vetkopers bij het dorp Akmarijp. Rienk Camstra
zou als eerste persoon de gevolgen van het gebruik van buskruit hebben
ondervonden. Hij was de eerste Friese edelman (hoofdeling in Fries)
die is gedood door een kogel, afgeschoten met buskruit.
|
Tekening
boven:
Wietse
Camstra, een neef van Foppe, liet een huis bouwen in 1549 op de oude
plaats van de stins. Op de tekening staat geen afbeelding van een stins,
maar van een herenhuis. Wietse stierf kinderloos en het huis kwam in
bezit van Hessel Bootsma, bijgenaamd Hessel de Blinde. De naam
van het huis werd toen Bootsma.
Later
woonde de familie Van Sytzama er. Rond 1980 was het terrein nog een
verhoogd stuk land. Maar alles is nu vlak. In de protestantse kerk van
Wirdum is een prachtige grafzerk aanwezig van deze Wietse Camstra. De
Camstra’s hadden in deze kerk een grafkelder.
|
|
Tekening
boven: Dit is geboortehuis van Foppe Camstra. Op de tekening staat
helemaal onderaan: 't slot Kamstra te Wirdum behoort tot den hooghgeboren
heere Kamstra 1723. Dit slot van Camstra is nu bekend onder de naam
Personia. In 1723 woonden er al geen Camstra’s meer op Camstra
State (Bootsma). De State Camstra (Personia) is verdwenen maar de grachten
en singels zijn er nog. Er staat nu een boerderij.
|
Rienck
heeft drie zonen. De oudste woont op Camstra (Bootsma - tekening boven).
Camstra State (Bootsma), wordt in 1492 door de Vetkopers platgebrand.
Een andere
zoon, Feijcke, woont in 1506 op Camstra State (Personia - tekening
links). Feijcke
is ook grietman en een Schieringer, een vechtjas net als zijn kleinzoon,
de watergeus Foppe.
Feycke,
is getrouwd met Syts Foppes Sjaarda. Hij sterft in 1517.
Hun zoon
Rienck heeft op Camstra State (Bootsma) gewoond. De vader van de watergeus
Foppe is Homme. Homme woont in 1550 op Camstra (Personia Goed).
Foppe is in 1530 hier waarschijnlijk geboren en hij sterft circa 1570,
meldt de Encyclopedie van Friesland.
In 1821
stortte de oude poort in tijdens een storm. (bron: Doeke Hellema uit
Wirdum 1766-1856) .
|
|
Op deze
kaart zijn de stinzen of states rond Wirdum weergegeven.
Nummer
1 Eysinga
state (zie afbeelding),
2 Unia,
3 Camstra (Personia) hier is watergeus Foppe Camstra geboren.
Een afbeelding van het geboortehuis van Foppe Camstra staat hierboven
- de grote tekening,
4 Camstra (Bootsma) ligt bij Wytgaard,
5 twee Cammingha states,
6 ?
7 Aytta State in Swichum. Viglius van Aytta is een belangrijkste
raadgever van Karel V in Brussel ten tijde van Foppe Camstra
Bron:
Dorpshistoricus
Jaep
Dykstra
Wurdum (Wirdum).
|
 |
|