‘Oudste broer Jan is doodgeschoten voor hulp aan deserteurs’

HENGEVELDE „Mooi. Voor een boodschap naar Goor...” Arnold ten Heggeler (84) hoort het zichzelf ruim 65 jaar later nog zo tegen zijn broer mompelen, met de nodige twijfel in zijn stem. Wat moet een Hongaarse vluchteling in de oorlog in Goor waar het wemelt van vijandelijke militairen? Goor had een Duits garnizoen van misschien wel enkele honderden soldaten. Enkele uren later stond een legertje Duitse soldaten rond Erve Bolscher net buiten Hengevelde aan de Bolscherbeek. Twee Poolse deserteurs uit het Duitse leger die bij Ten Heggeler waren ondergedoken kregen harde klappen. De soldaten namen ook Arnold en zijn broers Jan en Henk mee naar Goor voor verhoor evenals twee Nederlandse onderduikers die bij Ten Heggeler in woonden.

„De Duitsers dachten dat we iets te maken hadden met de ondergrondse”, vertelt Arnold die de hele nacht is verhoord samen met twee verzetsmensen uit Goor: Evert Bos, die getrouwd was met een buurmeisje van de familie Ten Heggeler, en Harrie Woerdman. Beide leden van de ondergrondse zorgden er voor dat de twee Poolse deserteurs op Erve Bolscher onderdak kregen. De volgende dag is Arnold ten Heggeler naar de Sicherheidsdienst in Almelo gebracht waar het verhoor de hele dag is voortgezet. „Jan schreef drie dagen later een brief aan mijn moeder”, herinnert Arnold zich. Zijn vader was acht jaar voor de oorlog al overleden. De volgende dag waren de ondervragers kennelijk klaar met hun werk. Henk en Arnold ten Heggeler en de onderduikers Theo Brummelaar uit Markvelde en de student Everhard van Erp uit Den Haag reisden onder bewaking met de trein naar Borken waar zij moesten meehelpen tankgrachten of schuttersputjes graven.

„De Duitser hadden mijn oudste broer Jan en de twee leden van de Goorse ondergrondse doodgeschoten op 22 november 1944 ergens langs de weg tussen Almelo en Wierden.” De geallieerde troepen stonden al op Nederlandse bodem. Vanuit Borken was hij weken later eerst lopend en daarna fietsend vanaf de ouderlijke woning van zijn moeder in Neede teruggekeerd op de boerderij in Hengevelde. „De Duitse soldaten hadden alles meegenomen. Het vee was geslacht. Mijn moeder en zusjes en m’n jongste broer Gerard hadden alleen nog de kleren die ze aan hadden.”

„Mijn moeder was van Duitse afkomst. De familie kwam uit Alstätte, net over de grens bij Enschede. Maar ze wilde absoluut niets meer met Duitsers te maken hebben.” Een herdenking voor Jan ten Heggeler is er nooit geweest. Zijn naam staat op het provinciale monument op de Markelose berg en op zijn graf op de begraafplaats in Hengevelde. Jan ten Heggeler werd 25 jaar. Wat er met de Poolse deserteurs is gebeurd is niet bekend.