Nicolaas en Pieter Tetteroo vechten voor de paus

Nicolaas en Pieter Tetteroo
1865 - 1870
Zoeaven, de elite soldaten van de paus

Zoeaaf P.J. de Jong uit Lutjebroek in Noord-Holland

Nicolaas Tetteroo en zijn broer Pieter waren ongetwijfeld moedige soldaten. Ze streden in het leger van de paus Pius lX tegen de troepen van de succesvolle Italiaanse nationalist Garibaldi die de zetel van de Paus in Rome wilde veroveren zodat koning Victor Emanuel ll over heel Italië kan heersen. Italië als één groot rijk was zijn doel. De kaart van het land was in de 19e eeuw nog een lappendeken van staatjes.

Toen de soldaten van de succesvolle generaal Garibaldi bij Rome verschenen, nadat hij heel Italië al had veroverd, gaven de oorspronkelijke pauselijke soldaten er de brui aan. Ze deserteerden veelal. De kerkvorst, de paus was 'koning' van de kerkelijke staat, deed een dringend beroep op katholieken wereldwijd hem te komen steunen. In 1861 werd zodoende een nieuw pauselijk leger opgericht, die de naam zoeaven kreeg. De naam zoeaven is afkomstig van dappere strijders van de Kabylenstam in Algerije. Deze strijders waren beroemd en maakten deel uit van het Franse leger.

Garibaldi, de grote man achter de eenwording van Italië

Het overgebleven leger van de paus werd aangevuld met katholieke jongeren waarna de naam zoeaven weer in gebruik raakte. In 1865 deed de paus een beroep op Nederlandse katholieken soldaten te sturen.

Nicolaas Tetteroo en zijn broer Pieter kwam uit het Westland. Zij waren in Monster geboren, Nicolaas op 12 maart 1845 en Pieter op 7 juli 1847. Hun ouders waren Theodorus Tetteroo en Maria Thoen.

De broers maakten twee keer deel uit van het leger van de paus. Dat was in de periode tussen 1865 en 1870. De vrijwilligers gingen naar het verzamelpunt Oudenbosch. In Brussel werden zij gekeurd om daarna met de trein naar Marseille te reizen. Per boot volgde de overtocht naar Civita Vecchia, de haven van Rome.

De zoeaven wisten de troepen van Garibaldi keer op keer terug te verdrijven. Een bekend treffen was de slag van Mentana (zie foto hieronder). Zo'n 3000 soldaten van de paus en 2000 Franse troepen stonden op 3 november 1867 tegenover 15.000 roodhemden van de Italiaanse vrijheidsstrijder. Het leger van Garibaldi viel na de slag uit elkaar.

De wereldlijke macht van de paus was gered. Maar toen Frankrijk in oorlog raakte met Duitsland, in 1870, zag de Italiaanse koning Victor Emanuel ll zijn kans schoon. De zoeaven, onder wie de Westlanders, verdedigden Rome met hand en tand. Maar de druk werd te groot. De bevelhebber van de pauselijke troepen gaf op verzoek van de paus de strijd op om te voorkomen dat onnodig veel slachtoffers zouden vallen.

Op 21 september 1870 nam paus Pius lX afscheid van zijn troepen. De zoeaven verlieten Italië en de paus werd gevangene van het Vaticaan, totdat in 1929 het verdrag van Lateranen werd getekend.

Bronnen:
Onze taal 7/8 2003
Historisch Jaarboek 1994 deel 7
Wiki: zoeaven
Historie Tilburg

De Nederlandse katholieken konden aan het einde van de 19de eeuw worden gerekend tot de trouwste aanhangers van de paus. Ruim 4000 van hen deden dienst als zoeaaf in het pauselijke verdedigingsleger in de jaren 1860 tot 1970. Foto boven: Een groep gewonden staat op het punt terug te keren naar Nederland. (bron: 58 miljoen Nederlanders en hun kerken, gebaseerd op een filmserie van de NOS; E. de Jongh 1979).