Genoeg stof voor 'alebessenpraat'
Artikel uit Haagsche Courant van 22-10-2002
door Willem van der Kooij
De taal van de streek moet worden gekoesterd. Dat is de mening van Henk Tetteroo, samensteller van de nieuwe rubriek Wonen in Woorden, die voortaan wekelijks in deze krant verschijnt. Tetteroo behandelt elke woensdag woorden en begrippen die gangbaar waren of zijn in en rondom Delft, Westland en in Zoetermeer en omgeving.

Henk Tetteroo in de omgeving die hij lief heeft, het landelijk gebied. 'Met cultureel waardevolle dingen moet je zorgvuldig omgaan'.

DELFT/ZOETERMEER | Laat bij Henk Tetteroo het woord streektaal vallen en je bent prompt verzekerd van 'alebessenpraat'. De leraar Nederlands aan het Mondriaancollege in Delft is al jaren verzot op uitdrukkingen die verwantschap vertonen met het gebied waar het woont en werkt (Delft), waar hij is opgegroeid en veel familie heeft (het Westland) en het gebied waar hij jaren in het onderwijs heeft gewerkt (Zoetermeer en omgeving).

Waar de 51-jarige leerkracht ook komt, steevast zijn de oren gespitst: er kan altijd weer een woord of uitdrukking opduiken. Zo kwam Henk ook aan 'alebessenpraat', dat zoveel betekent als 'een gezellig praatje'.

Boekje
De verzamelwoede van de Delftenaar is bij velen al langer bekend. Na een populaire rubriek Kreen en Gruizig in de Delftsche en Westlandsche Courant verscheen een boekje van zijn hand met dezelfde titel, waarvan inmiddels ruim 2200 exemplaren zijn verkocht. Tetteroo gaf bovendien talloze lezingen over de materie. Op de krant, op het boekje en tijdens de lezingen kwam vervolgens weer zoveel materiaal op hem af dat hij besloot tot een vervolg. "Eigenlijk is geen enkele aflevering van zo'n serie een eindproduct. Er komt vaak van een lezer of iemand in je omgeving een reactie. Dat maakt het zo levendig. Ik krijg soms hele woordenlijsten van mensen die bang zijn dat zulke woorden straks zullen verdwijnen als ze er niet meer zijn."

Twee jaar geleden kwam via een wedstrijd met woorden als 'krukkeblaaien' tot uiting dat vele lezers zich nog wel degelijk de aloude begrippen konden heugen. Veel inzenders zaten op het goede spoor, ondanks het feit dat geen enkel woord in de prijsvraag kon worden opgezocht in welk woordenboek dan ook.

Boterdorp
Aantekeningen Tetteroo breidt dit keer zijn 'oogstterrein' uit naar het oosten. Achttien jaar stond hij voor de klas op een middelbare school in Zoetermeer. In die periode maakte hij talloze aantekeningen, niet alleen van woorden die hij her en der opving, maar ook van termen, die als gewoon algemeen beschaafd Nederlands in opstellen waren verwerkt. "Het aardige is dat je veel overeenkomsten ziet tussen de verschillende woongebieden. De talen verschillen - over het geheel gesproken - niet eens zoveel. Vergeet niet dat het boterdorp Zoetermeer natuurlijk ook al erg oud is."

Tetteroo koos bewust voor een andere titel bij zijn nieuwe reeks, die ettelijke maanden zal doorlopen en hopelijk mede wordt verlevendigd door reacties van lezers. "Wonen in woorden", moet volgens hem aangeven dat de waarde van het wonen in een onder druk staand gebied moet worden verdedigd, in combinatie met de streektaal die ook nogal eens wordt bedreigd.

Beschermen
"Met zo'n rubriek hoop ik een beetje de cultuur van deze omgeving te beschermen. Er is ruim genoeg materiaal voor 20, 25 afleveringen. En wat zo aardig is: op de meest onverwachte ogenblikken kan je je woordenschat weer uitbreiden." Soms staat hij in de rij in een supermarkt en stuit hij op een geheel nieuwe kreet. Het notitieblokje wordt dan trouw aangevuld, compleet met de 'vindplaats'.

"Kijk, een schilderij of een beeld, dat kan je bewaren, kan zelfs op een zolder uit beeld raken, maar woorden, begrippen, die kunnen net zo snel ontstaan als verdwijnen. Ik merk dat vooral oudere mensen wel eens bevreesd zijn dat hun taal uitsterft. Dus iemand moet het in ieder geval op papier zetten en natuurlijk het liefst voorzien van een uitleg en van enig verband met de geschiedenis of de directe omgeving."

Taalherder
De taalherder gaat bij opmerkelijke tips niet over een nacht ijs. "Nee, het is niet zo dat ik direct iets vastleg als er iemand een seintje geeft. Je moet dat toch altijd toetsen, of via een archief of bij een aantal anderen in die omgeving. Een woord wordt niet zomaar aan de grote hoop toegevoegd." In elk geval zal Tetteroo straks, als de serie is gecompleteerd en hij wellicht weer een boekje aan zijn oeuvre toevoegt, 'zo groos zijn als een bezem', dat staat wel vast.

Een 'enkeling' zou zeggen dat hij dan zo trots is als een pauw. "De volkscreativiteit blijft me verbazen. In dat geval van die bezem is niet meer na te gaan waar die bezem ineens vandaan kwam. Dat ontstaat en korte tijd later gebruikt iedereen dat." Tetteroo werkt de komende maanden verder aan de serie, de uitdrukking 'het is mok in de bieten' (het is drukkend warm) zal nog wel even achterwege blijven.

Bron: Haagsche Courant.nl archief?ArchiefID=1285253
Ga naar: Home