 Voor het verhaal over de Tachtigjarige Oorlog moet je in Zeeuws-Vlaanderen zijn
Jan Blokker, maart 2006. |
Dinsdag 26 september 2006 In de jaren zestig van de vorige eeuw maakte hij samen met zijn kinderen een tocht op zoek naar verwijzingen naar de Tachtigjarige Oorlog. Want, zegt hij in het voorwoord, op de Lagere School werd daar toen nog over verteld en de leerlingen moesten een heleboel jaartallen uit hun hoofd leren. Houvast Recent maakte hij, nu in zijn eentje, de tocht opnieuw en in het hiervoor genoemde boek maakt hij ons er deelgenoot van. Gemakshalve heeft hij er een kaartje bijgevoegd met alle belangrijke en bezochte plaatsen erop: Heiligerlee natuurlijk, Den Briel, Alkmaar, Haarlem, Bergen op Zoom, Antwerpen en Vlissingen om er enkele te noemen. Er staat echter niet één plaats in Zeeuws-Vlaanderen op.
Haven Wat valt er in Oosterweel te zien van de Tachtigjarige Oorlog? Niets, want het dorp zelf is ook al geschiedenis, maar die is er dan eertijds wel geschreven. Op 13 maart 1567 vond daar een veldslag plaats tussen katholieken onder leiding van Filips de Beauvoir en beeldenstormers uit Noord-Frankrijk met als aanvoerder Marnix van Toulouse. De geuzen waren op weg naar Antwerpen, maar ze werden verpletterend verslagen. Beeldenstorm Hij is er niet heen gegaan, het zij hem vergeven, niet echter dat hij tot twee keer toe beweert dat Hulst (pas) in 1646 in Staatse handen is gekomen. Dat moet echt 1645 zijn, en om het precies te zeggen: op 4 november. Drie dagen later werd graaf Hendrik van Nassau aangesteld als gouverneur van de stad. Ook is de Sint-Willibrorduskerk geen driehonderd jaar in gemeenschappelijk gebruik van gereformeerden en rooms-katholieken geweest -wel gescheiden door een stevige muur- maar ‘slechts’ 123 jaar: van 1806 tot 25 oktober 1929. En het was echt niet in 1625 dat ‘? de belangrijkste steden in de traditioneel katholieke provincies Brabant en Limburg én de laatste vestingen in Zeeuws-Vlaanderen aan het grondgebied van de Republiek werden toegevoegd’. Genoeg opmerkingen. Blokkers motief om met zijn kinderen op pad te gaan, onderkennen we: er werd veel over verteld, er moest behoorlijk wat van buiten geleerd worden, met name veel jaartallen, maar bijna nooit werd er gezegd: we zullen er eens wat van laten zien. Maurits Streekmuseum En zegt u: al die poorten, forten en linies die zeggen me niet zo heel veel, ga dan naar de Axelse of de Otheense Kreek of het Verdronken Land van Saeftinghe. Wat dat laatste betreft, op 1 november 1570 had een stormvloed al danig huisgehouden met de zeedijken van de heerlijkheid en de polders waren voor een groot deel overstroomd. Het gebied krabbelde echter weer op tot 1584/1585. De Spanjaarden heroverden Antwerpen en om te verhinderen dat de troepen van Parma verder door zouden stoten naar het noorden werden bij Saeftinghe, Campen, Othene en Buuxgaete de zeedijken doorgestoken. De genoemde kreken en het Verdronken Land zijn nog steeds de getuigen van die ingrepen. Nee, als je iets van de Tachtigjarige Oorlog wilt zien, dan kun je Zeeuws-Vlaanderen echt niet overslaan. Door George Sponselee |
Niet dat hij er niet geweest is, tenminste dat beweert hij toch. Het gebied wordt niet echt helemaal vergeten: hij noemt wel een paar plaatsen en enkele feiten. Zo laat hij het begin van de beroemde Slag bij Nieuwpoort (terecht) beginnen bij Philippine en Biervliet. Maar als hij schrijft dat hij voor één euro door de Liefkenshoektunnel mocht, dan ga je toch twijfelen, want dat is een tijd die, voor zover wij weten, nooit heeft bestaan. Spijtig dat hij, voor hij de tunnel indraaide, niet even wat verder is gereden. Naar de plaats 
Maurits (foto links) exerceren: linksom, rechtsomkeert, links uit de flank en al dat soort commando’s. Sla Biervliet niet over, Philippine evenmin en zeker het Mauritsfort bij Hoek niet. Ga langs het hele snoer forten tussen Sas van Gent en Hulst en natuurlijk, het is echt geen chauvinisme, verken Hulst zelf. De vestingwerken zijn voor het overgrote deel opgeworpen tussen 1618 en 1621 en ze liggen er nog net bij zoals ze gemaakt werden. Wil je de Tachtigjarige Oorlog zien dan moet je in Zeeuws Vlaanderen zijn. De Moffenschans in Terneuzen, de Liniedijken bij Axel en Hulst, het fort Zandberg.