Het Spaarne
De bruggen van Haarlem
Rivieren in Nederland beginnen
allemaal met het lidwoord `de`.
Een uitzondering is echter het Spaarne,
de eeuwenoude levensader van de hoofdstad
van het voormalige Kennemerland. Bier en textiel
maakten Haarlem tot hoofdstad van Noord-Holland. Maar Haarlem is voor velen vooral de stad van de kunst.
 |
Haarlem is heel vaak
geschilderd. Frans Hals, Ruysdael en Saenredam maakten er hun mooiste kunstwerken. Maar ook veel vrij
Links: Haarlem en Het Spaarne
|
 |
Nogmaals Haarlem
vanuit het noorden. Maar nu zo`n honderd
Vaar je nu Haarlem binnen dan passeer je eerst de Catharijnebrug (tekening links) en dan de Gravestenenbrug (kleine foto onder). |
 |
Op deze tekening (links) staat de
Sint Nicolaasbrug of Koralenbrug (bestaat niet meer) en De Adriaan
(in de verte). De tekenaar, P.C. la Farque (1729-1782), keek hier
richting noorden en stond bij de Gravestenenbrug (kleurenfoto onder).
De Gravestenenbrug is meer dan 600 jaar oud en misschien zelfs wel 800
jaar oud. In 1299 stierf de laatste graaf van Holland.
Rechts het Korte Spaarne (oostoever). Daarachter de gracht de Burgwal, dan de Visserbocht en de Houtmarkt en links het Donkere Spaarne (westoever). 
|
 |
Helemaal links op deze foto is bierbrouwerij
`t Vosje of De Vos aan het Donkere Spaarne (oudste vermelding van
de brouwerij is 1609) te zien. De bogen boven de ramen zijn elips- en tudorvormig.
Kenmerkend voor deze gevel is de hoogte. Er zijn niet minder dan zeven zogeheten gedekte trappen in de gevel met een fraai soort baksteen. Cornelis Sijmonsz Tetrode is in 1643 eigenaar geworden van brouwerij De Vos en het naastgelegen woonhuis (helemaal links, hier net niet op de foto). De panden in het midden van de foto waren eveneens onderkomens van brouwerijen, onder meer van een burgemeester van Haarlem, Pieter Jacobsz Olycan. |
 |
H. Spilman (1721-1784) tekende in
de winter het Korte Spaarne met het hoge pand in het midden de brouwerij
De Vergulde Leggende Bastaert Pijp van korenkoper Cornelis Tetrode. Opvallend
aan het gebouw is de forse lijstgevel. Het gebouw is in 1974 eigendom geworden
van de stichting Diogenes. Twee jaar later volgde een restauratie.
De Bastaert-pijp was wellicht een herberg die later is verplaatst naar de Smedestraat, toen Tetrode de brouwerij flink uitbreidde. Rechts van de Gravestenenbrug mondt de Bakenessergracht uit in het Spaarne bij de Wildemansbrug (net niet te zien op de tekening) en het huis De Wildeman aan het Donkere Spaarne, waar korenkoper Tetrode huis en brouwerij De Vos kocht. |
 |
Rechts van de Waag loopt
het Donkere Spaarne, waar brouwerij De Vos was gevestigd. De houten kraan
stond er al in de 15e eeuw en heeft dienst gedaan tot 1872.
Links van de kraan is een kanaaltje of beek te zien waarmee het veen is ontwaterd. De Haalemse beek is in de 12 of 13e eeuw gegraven. Het gedeelte van de beek bij de Vleeshal en de Bavo is al in 1544 overwelfd. De beek sluit aan op de Brouwersvaart. |
 |
W. Hendriks (1744-1831) tekende
dit werk vanuit de Damstraat 21 (z`n woonhuis) vlakbij de Waag en de kraan
bij het Slepershoofd. Het werk is rond 1818 gemaakt. De slepers lieten
hun waren met de kraan uit de bootjes takelen en wegen in de Waag om er
belasting voor te betalen. Later, na 1858, is de plek de kaasmarkt genoemd.
De Melkbrug is hier nog een ophaalbrug. In 1862 kwam er een stenen brug met wachtershuisjes. De huidige ijzeren brug dateert uit 1886. De doorvaarhoogte van de Melkbrug is nu 1,98 meter en de afstand tot de volgende brug (Lange Brug - richting zuiden) is 220 meter. |
 |
De Eentjes of Leidse Waterpoort
met rechts de Lange Brug. Achter het poortgebouw ligt de Turfmarkt.
De Haarlemmers gebruikten de naam de Leidse Waterpoort voor 1655 toen hier
nog de trekschuiten naar Leiden aanlegden. Het gebouw is in 1866 afgebroken.
De doorvaarhoogte van de Langebrug is 2.20 meter en de afstand tot de volgende brug (Buitenrustbrug) is 300 meter. |